ABRAHAM
ABRAHAM. — Abraham jest ojcem narodu żydowskiego; z tego też tytułu zajmuje on ważne miejsce w Piśmie świętem. Ta właśnie okoliczność tłómaczy nam, dlaczego racyonaliści podnoszą tak liczne przeciw Ab...
Czytaj więcej →podług Jana Jaugey'a, Warszawa, 1894
ABRAHAM. — Abraham jest ojcem narodu żydowskiego; z tego też tytułu zajmuje on ważne miejsce w Piśmie świętem. Ta właśnie okoliczność tłómaczy nam, dlaczego racyonaliści podnoszą tak liczne przeciw Ab...
Czytaj więcej →AGGEUSZ (Proroctwo messyaniczne A’a). — Jak prorok Micheasz przed niewolą, tak Aggeusz po niewoli widział prorockim duchem kilka szczegółów, dotyczących Messyasza, a w szczególności widział pobyt Jego...
Czytaj więcej →AGNI, w religii Wedów oznacza bożka ognia lub też sam ogień. Emil Burnouf w książce swej p. t. „La science des religious" utrzymuje, że ewangeliczne Agnus Dei jest niczem więcej, jak tylko owym Agni w...
Czytaj więcej →AGNOSTYCYZM. Stuart Mill, Herbert Spencer i inni pozytywiści angielscy utrzymują, że, przypuszczając możliwość istnienia lub nawet samo istnienie bytu absolutnego to jest Boga, wyznać należy, iż Jego ...
Czytaj więcej →ALBIGENSI. Wojna krzyżowa, w początkach XIII wieku przeciwko Albigensom podjęta, stanowi jeden z donioślejszych wypadków w dziejach średniowiecznego Kościoła. Kościół sam musi ponosić zań odpowiedzial...
Czytaj więcej →Wiadomo, że gorszące życie Alexandra VI bywa jednym z najczęstszych zarzutów przeciw świętości Kościoła. Katolicy na ten zarzut odpowiadali zawsze, że obyczaje jakiegoś papieża, kardynała lub biskupa ...
Czytaj więcej →Był czas, kiedy amerykanów uważano za autochtonów, czyli twierdzono, że amerykanie wzięli początek w samej Ameryce, i że, tem samem, stanowili jeden lub więcej oddzielnych odmian rodu ludzkiego, bez ż...
Czytaj więcej →Antropologia czyli nauka o człowieku, w znaczeniu, jakie jej dziś nadajemy, jest nauką nową; w dawnej swej formie omawiała ona człowieka pod względem moralnym jedynie, dziś zwraca się coraz wyraźniej ...
Czytaj więcej →Ktokolwiek przystępuje do studyowania ksiąg Nowego Testamentu, powinien wiedzieć o tem, że znajdują się w nich dosyć liczne miejsca, na pozór sprzeczne ze sobą. Zazwyczaj pozorne te sprzeczności odnos...
Czytaj więcej →Nie trzeba przypominać, że pod imieniem antypodów rozumiemy część powierzchni ziemi, diametralnie przeciwległą tej części, którą sami zajmujemy. Wierzyć zatem w antypody, znaczy obecnie tyle, co wierz...
Czytaj więcej →„Gdym się zaczynał zajmować Apokalipsą, powiada sławny komentator Dom Calmet, bynajmniej nie byłem dla niej przychylnie usposobiony. Uważałem ją jako zagadkę, niemożliwą do rozwiązania bez szczegółowe...
Czytaj więcej →Jezus Chrystus, jako Bóg, posiadał moc czynienia cudów, i tę swoją władzę przelał na Kościół, ażeby mu służyła za dowód jego boskiego pochodzenia. „Zaprawdę, zaprawdę wam powiadam, kto uwierzy w mię, ...
Czytaj więcej →Arbuez Piotr uchodzi w oczach przeciwników Kościoła za pierwowzór prześladowcy heretyków, za najokrutniejszego i najbardziej krwiożerczego z pomiędzy hiszpańskich inkwizytorów. Na wszelkie sposoby sta...
Czytaj więcej →Arka przymierza w kulcie Hebrajczyków zajmowała pierwszorzędne miejsce. W tekście hebrajskim zowie się ona: aron, w greckim: ἢ κιβωτὸς: zazwyczaj z określeniem: aron haeduth, ἢ κιβωτὸς τοῦ μαρτυρίου, ...
Czytaj więcej →Aryman nazywa się w nauce awestycznej odwieczny duch złego; zamieszkiwał on od początku ciemności wieczne. Wyszedłszy z nich pewnego razu, spostrzegł dzieła Ahura-Mazdy. Odtąd owładnęła nim zazdrość i...
Czytaj więcej →Zgodnie z prawem dobrze znanem dzisiejszym filozofom, poznawszy dwa przedmioty jednocześnie lub we wzajemnym ich stosunku, ilekroć myślimy o jednym z nich, drugi natychmiast nasuwa się nam na pamięć. ...
Czytaj więcej →Ateuszami nazywamy tych, którzy nie uznają istnienia Boga. Można być ateuszem albo z nieświadomości albo z zasady.
Czytaj więcej →Platon w dwóch swoich pismach Kritias i Timaios dosyć obszernie mówi o wyspie, zwanej Atlantyda, która według zaczerpniętego w Egipcie podania, miała istnieć kiedyś po za słupami Herkulesa, t. j. na o...
Czytaj więcej →Jest to nazwa, którą się oznacza stworzenie fantastyczne, przypuszczalne, pół-człowiek pół-zwierzę, które miało jakoby istnieć w epoce geologicznej, zwanej trzeciorzędną i zaliczać się do przodków rod...
Czytaj więcej →Awesta jest uważana albo przynajmniej była uważana za świętą księgę zoroastryzmu, który się niegdyś rozszerzał w pewnej części Iranu i Persyi za panowania królów z dynastyi Sassanidów. Wszystko, co wi...
Czytaj więcej →Księga Rodzaju (XI, 1-9) powiada: „A ziemia była jednego języka i tejże mowy.., I gdy szli od wschodu słońca, naleźli pole na ziemi Senaar i mieszkali na niem. I rzekli jeden do bliskiego swego... Pód...
Czytaj więcej →Według opowiadania proroka Daniela (V, 1), ostatnim królem babilońskim z dynastyi Nabuchodonozora, która po wzięciu Babilonu przez króla perskiego Cyrusa, wraz z państwem upadła, miał być Baltazar. Ty...
Czytaj więcej →Żaden poważny pisarz nie śmiałby dziś przeczyć, że olbrzymia rzeź protestantów w nocy z 23 na 24 Sierpnia 1572 r. i dni następnych, była przedsięwzięta i wykonana w celach politycznych, przez ludzi po...
Czytaj więcej →Sławny naturalista angielski, Huxley, w r. 1868 nadał tę nazwę pewnej masie galaretowatej, klejowatej a bezkształtnej, którą świeżo zebrano w mule mórz głębokich, a którą on uważał za obdarzoną życiem...
Czytaj więcej →Księga Daniela w swej części deuterokanonicznej opowiada historyę o zniszczeniu bałwana Bela: bożek ten miał swój posąg, któremu codziennie składano na ofiarę owce, mąkę i wino; co noc kapłani wchodzi...
Czytaj więcej →Bethel jest jedną z najważniejszych palestyńskich miejscowości, wspominanych w Biblii. Podług racyonalistów było tam sanktuaryum chananejskie, które Hebrajczycy po zdobyciu Palestyny sobie przyswoili,...
Czytaj więcej →Betyle były to kamienie, którym Fenicyanie i inne ludy chananejskie składały cześć pogańską, uważając je za siedzibę samego bóstwa. Stąd też pochodzi ich nazwa bet el (mieszkanie boga); w rzeczywistoś...
Czytaj więcej →Nie doszedł do nas oryginalny tekst Ksiąg świętych, napisany ręką natchnionych autorów lub ręką ich sekretarzy, którym ci święci pisarze sami dyktowali (Jer. XXXVI, 18, Rzym. XVI, 22); przekazany nam ...
Czytaj więcej →W modzie jest obecnie twierdzenie, że religia żydowska i chrześcijańska wzięły główne swoje dogmaty z innych religii, a przedewszystkiem z religii Persyi. Starają się tego dowieść, ukazując na mnieman...
Czytaj więcej →Zarzucają częstokroć Kościołowi katolickiemu i jego wyznawcom, że zaniedbują studia biblijne. Czy słuszny to zarzut? Pytanie to zasadniczo rozbierzemy w wielu innych artykułach, mianowicie w art. Kryt...
Czytaj więcej →Biskupem nazywa się zwierzchnik kościelny, posiadający władzę na pewnem terytoryum, zwanem dyecezyą, z właściwą zależnością od Głowy Kościoła powszechnego. Etymologicznie wyraz ten oznacza nadzorcę, t...
Czytaj więcej →Pojęcie o Bogu jest kamieniem węgielnym każdej religii i filozofii religijnej. Jest to zarazem pojęcie, około którego nagromadziło się najwięcej zagadnień, tak, że cała niemal teologia naturalna, czyl...
Czytaj więcej →Pod koniec IV-go wieku jakiś Helwidyusz, człowiek znany chyba tylko z odprawy, jaką dał błędom jego św. Hieronim, ośmielił się twierdzić, że Najświętsza Marya Panna po urodzeniu swego boskiego Syna, m...
Czytaj więcej →Początek bramińskiej korporacyi, jej ustaw i nauki, jest dosyć ciemny, a odtworzenie z jaką-taką pewnością pierwotnych jej dziejów, jest rzeczą zupełnie niemożliwą. Wyraz brahman, jak to się powie w a...
Czytaj więcej →Archeologia przedhistoryczna, nauka-mówiąc nawiasem zaledwie w kolebce będąca, utrzymuje, że wszystkie cywilizowane narody przeszły przez trzy wyraźnie po sobie następujące epoki przemysłowe: epokę ka...
Czytaj więcej →Jordan Bruno urodzony w 1548 roku w Nola, niedaleko Neapolu, w piętnastym roku życia wstąpił do nowicyatu Dominikanów. Powiadają, że oskarżony o herezyę przed rzymskim trybunałem inkwizycyi, oskarżyci...
Czytaj więcej →Ze wszystkich niechrześcijańskich religii, żadna może nie była tak bardzo badana i żadna nie była przedmiotem tylu rozpraw i komentarzy, co religia buddyjska. Pomimo to jednak jest ona dotąd otoczona ...
Czytaj więcej →„Jak czarna barwa skóry jest nieodłączna od pojęcia negra, tak nieodłączna jest od pojęcia jezuity sławiona zasada: cel uświęca środki.” Słowa te wygłosił przed 40 laty protestancki pisarz Fischer [^1...
Czytaj więcej →Przez celibat kościelny rozumie się życie w bezwarunkowej i dozgonnej powściągliwości, do której obowiązuje przyjęcie wyższych święceń duchownych, lub wykonanie uroczystych ślubów w zakonie. W Kościel...
Czytaj więcej →Ob. art. Kościół pierwotny i dziejopisarstwo protestanckie.
Czytaj więcej →Anielskie te istoty są wielkiego w Biblii znaczenia. Widzimy je u wrót raju ziemskiego, nad arką przymierza, w miejscu zw. Świętem Świętych w świątyni Salomona i wreszcie w sławnem widzeniu Ezechiela....
Czytaj więcej →Zwolennicy archeologii przedhistorycznej wypowiadali w ostatnich czasach najfantastyczniejsze liczby i najsprzeczniejsze przekonania w przedmiocie dawności człowieka na ziemi. Obok jednych, ograniczaj...
Czytaj więcej →Pewien urzędnik w Pondiszery, Jacolliot, ogłosił we Francyi pod rozmaitymi tytułami mnóstwo książek, zmierzających do jednego celu, a mianowicie, do udowodnienia, że Biblia niczem więcej nie jest, jak...
Czytaj więcej →Hebrajczycy, pozostając na pustyni u stóp góry Sinai i widząc, że Mojżesz długo nie zstępuje z góry, przystępują do Aarona i mówią: Uczyń nam bogi, którzyby szli przed nami. „Wtedy, opowiada Księga Wy...
Czytaj więcej →Niektórzy nowocześni filozofowie zarzucają Kościołowi, jakoby źle pojmował istotę cnoty. Zdaniem ich, cnota polega na bezwzględnej bezinteresowności, a Kościół takową bezinteresowność skaził bojaźnią ...
Czytaj więcej →Naukę Kościoła o cudach dokładnie streszcza Sobór Watykański. Oświadczywszy naprzód, że wiara w prawdy objawione jest cnotą nadprzyrodzoną, mocą której, łaską bożą uprzedzeni i wsparci, wierzymy w te ...
Czytaj więcej →Cyrus jest-to król perski, który zawładnął Babilonem, strącił z tronu dynastyę Nabuchodonozora, i tym sposobem zastąpił w Chaldei panowanie semickie panowaniem aryjskiem. Był to ten sam właśnie, który...
Czytaj więcej →Chrystyanizm jest nietylko szkołą cnoty, ale nadto — ogniskiem cywilizacyi. Prawdziwą cywilizacyę zrodzić mogą tylko prawdziwe zasady; tymczasem przeciwnicy chrystyanizmu usiłują za dni naszych wydrze...
Czytaj więcej →Czarami czyli czarnoksięztwem w ścisłem znaczeniu wyrazu nazywamy wywoływanie za pomocą złego ducha skutków dziwnych i siły natury przewyższających. Istnienie tego rodzaju czarów zaprzeczyć się nie da...
Czytaj więcej →Na innem miejscu omawiamy pytanie o dawności człowieka. Tu zaś mamy mówić o jego naturze i pochodzeniu.
Czytaj więcej →Wierzyć w człowieka trzeciorzędowego znaczy w zwykłym języku geologów i prahistoryków wierzyć w istnienie rodzaju ludzkiego w tak zwanej trzeciorzędowej epoce geologicznej.
Czytaj więcej →Nazwą tą oznaczamy bądź miejsce bądź ogół bolesnych mąk, którym podlegają po śmierci dusze sprawiedliwych, przeznaczone do oglądania Boga, lecz bezpośrednio posiąść Go nie mogące w skutek nieodpokutow...
Czytaj więcej →Księga Sędziów w rozdziałach XVII i XVIII wspomina o szczególnym wypadku, który pochwycili racyonaliści dla udowodnienia, że wbrew twierdzeniom Biblii, Żydzi—przynajmniej przed niewolą babilońską — po...
Czytaj więcej →Darwinizm jest pewną odmianą transformizmu (ob. ten artykuł). Transformizm utrzymuje, że wszystkie istoty sposobem naturalnym pochodzą jedne od drugich; darwinizm zaś pragnie nam wskazać przyczyny teg...
Czytaj więcej →Prorok Daniel, opowiedziawszy zdobycie Babilonu przez Cyrusa (ob. art. Baltazar) dodaje: „A Darius Medczyk nastąpił na królestwo." (VI, 31). Oto jeszcze jedna osobistość, o której nie wspominają staro...
Czytaj więcej →Historya najsławniejszego z królów Izraela, natchnionego autora Psalmów, króla-proroka, z którego rodziny miał się narodzić Messyasz, bywa przedmiotem napaści ze strony racyonalistów. Na innych miejsc...
Czytaj więcej →Biblia i dawność człowieka. — Nie należymy do rzędu tych, co sądzą, że Biblia stanowczo i nieodwołalnie rozstrzyga zagadnienie o dawności człowieka. Jedynym dokumentem, na którym się opiera to, co naz...
Czytaj więcej →